Toplumun En Az %51'i Azıcık da Olsa Hile Yapsa Ne Olur?

Prof. Dr. Acar Baltaş "Dürüst Olmamak" adlı makalesinde şöyle diyor:

Hile yapmanın ve aldatmanın, fayda maliyet analiziyle ilgisi çok zayıftır. Hile yapmak ve aldatmak, birkaç kötü insanın yaptığı bir şey değildir. özellikle finans sektöründeki bu duruma en iyi örnek, belgelendiği ve birçok belgesel ve kitaba konu olduğu için, Enron’dur. Enron’un içindeki ve çevresindeki bir çok kişinin gözlerini yapılanlara kapattıkları, olaylara sırtlarını döndükleri ve karşılığında da ortaya çıkan imkanlardan yararlandıkları görülmüştür. Buna "gönüllü körlük" denilmektedir. O dönemde Enron’da danışman olarak çalışan J.P. Barlow şöyle demiştir: "Burada çalışanlar, gerçeği görmekten kendilerini alıkoyacak bir ideoloji geliştirdiler." Bu gönüllü körlükten daha ötede "aktif körlük"tür.

Dan Ariely’nin 30.000 kişi ile yaptığı araştırma içinde, çok hile yapan 12 kişinin araştırma grubuna yüklediği maliyetin 125 dolar olduğunu saptamıştır. Biraz hile yapan 18.000 kişinin ise araştırma gruba yüklediği maliyet, 36.000 dolardır. Bu da toplumdaki gerçek durumu yansıtmaktadır. Toplum üzerindeki büyük zarar gerçekte çürük elmalardan değil, sıradan ve saygı değer bireylerin biraz hile yapmasından kaynaklanmakta ve çok daha büyük bir ekonomik etki doğurmaktadır.

Toplumun en az %51, yani çoğunluğu ilk bakışta göze ufacık gözüken hileler yapsa; hademe bir kalemi evine götürse, bir öğretmen mesaisinden birkaç saat erken ayrılsa, bir işetme vergisini biraz kaçırsa, bürokrat ufak bir hediye alsa, siyasetçi ufak bir torpil yapsa bunun toplumun %5-10 çok çok büyük hile, yolsuzluk yapmasından çok daha vahim sonuçları doğuyor.

Bu yukarıdaki makalede belirtildiği gibi çok büyük ekonomik zararları ile birlikte zamana yayılan ve zararı çok daha büyük olaylara sebebiyet vermekte. Örnek olarak toplumun kalkınması, ihracat kapasitesinin artması, ülkeye döviz girmesi ve toplumun prestiji açısından katkısı verilebilir.  Global olabilecek teknolojik altyapı ve rekabet şartları olan bir ürün veya hizmet adam kayırma, rüşvet, torpil ve cehaletle desteklenen bir ortamda kendi toplumunda yer bulamaz, dolayısı ile global olma şansını bulamaz. Böylece toplumun bu tarz şirketleri ehliyet çerçevesinde tercih etmemesinden dolayı toplum kalkınamaz, ihracat kapasitesi artmaz, ülkeye döviz girmez.