1. Rıza İmalatı: İktidarın Meşrulaştırılması
Noam Chomsky, “rıza imalatı” kavramını açıklarken, iktidarın halkın algısını manipüle ederek nasıl kendi konumunu meşrulaştırdığını ortaya koyar. Bu süreçte medya, iş dünyası ve diğer etkili kesimlerin işbirliğiyle, yozlaşmış ve baskıcı bir yönetim bile halkın gözünde normalleştirilebilir.
İktidar, büyük medya organlarını ya doğrudan kontrol ederek ya da dolaylı biçimde baskı uygulayarak, medyayı kendi çıkarlarına hizmet eden bir araç haline getirmiştir. Medya, yolsuzluk iddialarını ya görmezden gelir ya da üstünü örterek iktidarın söylemini halka yayar. Bu süreçte bazı medya organları, hükümet yetkililerine yönelik ağır yolsuzluk iddialarını ya hiç gündeme getirmez ya da iktidarın çizdiği çerçevede sunarak halkın algısını yönlendirmeye çalışır..
Chomsky’nin analizine göre, böylesi bir ortamda halk, “gerçek muhalefet”ten uzaklaştırılır ve iktidarın oluşturduğu yanılsamalarla meşgul edilir. Medyanın iktidarın propagandasını yaparak, muhalif sesleri bastırması, toplumsal rızanın imal edilmesinin bir parçasıdır.
2. Servet Sahiplerinin Sessizliği: Çıkarcı İşbirliği
Bir diğer önemli unsur, servet sahibi sınıfların ve iş dünyasının, yozlaşmış yönetimlere karşı sessiz kalmaları ya da çıkarlarını koruma adına onlarla işbirliği yapmalarıdır.
Yine Chomsky’nin analizine göre, bu durum “sınıfsal işbirliği” ya da “çıkarcı sessizlik” olarak açıklanabilir. Servet sahibi sınıflar, mevcut düzenin sunduğu imtiyazlardan fayda sağladıkları için, iktidarın politikalarını eleştirmekten kaçınır, hatta zaman zaman bu politikaları meşrulaştıran söylemlerin parçası olurlar.
3. Göstermelik Muhalefet: Esas Can Damarlarına Basmamak
Chomsky’ye göre, muhalefet bazı durumlarda yüzeysel eleştirilerle yetinir ve iktidarın esas çıkarlarına dokunmaz. Bu tür bir muhalefet, görünürde iktidara karşıymış gibi durur, ancak sistemin temel yapılarını sorgulamaz. Bazı siyasi ve ekonomik aktörler, iktidarı eleştirir gibi görünse de, esas olarak iktidarın en büyük dayanaklarına fazla dokunmazlar.
Bu bağlamda, muhalefetin büyük sermaye gruplarına yönelik eleştirileri sınırlı kalırken, sistemin kendisi eleştiri dışı bırakılır. Bu, iktidarın ekonomi politikaları ya da medya üzerindeki kontrolü gibi konuların ancak yüzeysel olarak tartışılmasıyla sonuçlanır. Muhalefet, halka yönelik popülist söylemler geliştirse de, mevcut düzeni köklü biçimde değiştirecek politikalardan uzak durur.
Örneğin, bazı muhalif siyasi partilerin, büyük sermaye gruplarına yönelik eleştirilerinin sınırlı olması ve daha çok günlük politik tartışmalar üzerinde yoğunlaşması, Chomsky’nin “göstermelik muhalefet” kavramına uyan bir durumu işaret eder. Gerçek değişim için köklü bir sistem eleştirisi gerekirken, muhalefet sadece sembolik düzeyde eleştiri yapmakla yetinir.
Sonuç: Sistemik Rıza ve Oligarşik Düzen
Yolsuzluk ve baskı, bu ittifaklar sayesinde meşrulaştırılır ve toplumun geniş kesimleri üzerinde bir baskı aracı olarak kullanılır. Medya, iktidarın söylemini yayarken, servet sahipleri ve iş dünyası, bu düzenden faydalandıkları sürece sessiz kalmayı ya da iktidarla işbirliği yapmayı tercih eder.
Bu yapısal işbirliği, Chomsky’nin “rıza imalatı” teorisiyle örtüşen bir süreçtir. Gerçek muhalefetin sesi bastırılırken, göstermelik muhalefetle iktidarın çıkarları korunur. Sonuç olarak, siyasal düzen, hem medya hem de sermaye tarafından desteklenen bir oligarşi haline gelir. Bu durum, demokratik bir toplumda olması gereken denetleme ve hesap verme mekanizmalarının işlevsiz hale gelmesine neden olur ve sistemin köklü değişiklikler olmadan devam etmesini sağlar.
Bu tablo şöyle özetlenebilir: İktidar, servet sahipleri ve medyanın işbirliği, halkın gözünde meşruiyetini koruyarak, yapısal bir rıza imalatı süreciyle siyasal ve ekonomik elitlerin çıkarlarına hizmet eden bir düzen yaratır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder